زخم پای دیابتی چیست و چگونه آن را درمان کنیم؟

زخم پای دیابتی، بسیاری از افرادی که به بیماری قند یا دیابت مبتلا هستند را درگیر می‌کند. باتوجه به اینکه اگر این زخم‌ها درمان نشوند عوارض جبران‌ناپذیری را برای بیمار به بار می‌اورند درمان به‌موقع این زخم‌ها اهمیت زیادی دارند. زیرا برای افزایش طول عمر بیماران و امید به زندگی در آنها باید این زخم‌ها زود درمان شوند. ما در این مطلب از سایت بوژان طب قصد داریم اطلاعاتی در مورد این زخم‌ها ارائه دهیم. اگر شما یا اطرافیان‌تان در خانواده به بیماری قند مبتلا هستید این مطلب را از دست ندهید. توصیه می‌کنیم تا انتها با ما همراه باشید.

دیابت چیست؟

قبل از پرداختن به زخم پای دیابتی ابتدا باید بدانیم ديابت چیست؟ به زبان ساده دیابت زمانی رخ می‌دهد که قندی که در خون شما وجود دارد بیشتر از اندازه طبیعی باشد. قند خون بالا را به انگلیسی high blood sugar می‌گویند و نوعی بیماری است که به متابولیسم بدن مربوط می‌شود. همچنین یکی از شایع‌ترین بیماری‌های غدد محسوب می‌شود که در آن سطح قند خون بالا می‌رود. وقتی این اتفاق بیفتد در ترشح انسولین یا عملکرد آن اختلال به وجود می‌آید. وقتی سطح گلوکز بالا باشد مشکلات جدی در سلامت ایجاد می‌شود.

وقتی به دیابت مبتلا می‌شوید لوزالمعده نمی‌تواند انسولین ترشح کند یا نمی‌تواند آن را به مقدار کافی تولید کند تا سوخت بدن تامین شود. گاهی اوقات بدن، انسولین تولید می‌کند ولی کیفیت آن خوب نیست که سبب می‌شود به انسولین مقاومت پیدا کند و نتواند انرژی را به سلول‌ها انتقال دهد. یعنی بعد از اینکه خوراکی‌ها را مصرف کردید و در بدن به‌عنوان گلوکز تجزیه شدند رگ‌های وریدی و مویرگ‌ها به انتقال قند از معده یا کبد به عضلات یا چربی‌ها می‌‌پردازند. قند قادر نیست به‌تنهایی به سلول منتقل شود به همین دلیل لوزالمعده یا پانکراس باید انسولین را در خون آزاد کند تا سلول‌ها بتوانند از قند بهره‌ ببرند.

بیشتر بخوانید: میزان اکسیژن در سنین مختلف چقدر است؟ 

زخم پای دیابتی چگونه است؟

زخم‌ پای دیابتی یکی از بیماری‌های شایع افراد مبتلا به دیابت است. این عارضه به‌ این دلیل ایجاد می‌شود که بافت پوست ترک می‌خورد و لایه‌های پایینی آن نمایان می‌شود. این زخم‌ها را بیشتر زیر انگشتان بزرگ و کف پاها  مشاهده می‌کنند؛ اما ممکن است تا استخوان‌های پاها نیز برسند. اگرچه احتمال ابتلای دیابتی‌ها به زخم‌های پا زیاد است؛ اما اگر به‌درستی از پاها مراقبت‌ شود می‌توان از بروز آنها پیشگیری کرد. به همین دلیل توصیه می‌شود به محض مشاهده کوچک‌ترین تغییرات در پا به پزشک مراجعه کنید تا از بروز مشکل جدی جلوگیری شود. چرا که درصورتی‌که زخم‌ها عفونی شوند و اقدامی انجام نگیرد ممکن است مجبور شوید عضو مورد نظر را قطع کنید.

انواع زخم‌های دیابتی

زخم‌های دیابتی را می‌توان به ۶ درجه از زخم صفر درجه تا زخم پنج درجه تقسیم کرد. پزشکان با استفاده از سیستم طبقه‌بندی واگنر، شدت زخم‌های دیابتی را طبق مقیاس زیر تعیین می‌کنند:

• زخم درجه ۰: این زخم، ضایعات باز ندارد و در این حالت احتمال اینکه زخم بهبود یافته باشد زیاد است.‌
• زخم‌های درجه ۱: این زخم‌ها به‌صورت سطحی هستند و در لایه‌های زیرین اثری از زخم نیست.
• زخم درجه ۲: زخم در این درجه به عمق بیشتری نفوذ کرده و تاندون، استخوان یا کپسول مفصل را درگیر کرده است.
• زخم‌های درجه ۳: زخم به لایه‌های عمیق‌تری نفوذ پیدا کرده و حتی تبدیل به آبسه، استئومیلیت یا تاندونیت شده است.
• زخم‌های درجه ۴: این درجه از زخم به قانقاریا منجر می‌شود و در قسمتی از انگشتان پا یا پاشنه مشاهده می‌گردد.
• زخم درجه ۵: این زخم سراسر پا را تحت تأثیر قرار می‌دهد و بافت اسکار و قانقاریا به وجود می‌آید.

نحوه تشخیص زخم پای دیابتی

یکی از علائمی که در بیماران دیابتی خبر از ابتلا به زخم پا می‌دهد، مایعی است که از قسمت آسیب‌دیده ترشح می‌شود. این ترشحات گاهی روی جوراب یا کفش لکه ایجاد می‌کند. همچنین از نشانه‌های دیگر آن این است که ممکن است ناحیه مورد نظر متورم یا قرمز شود یا بوهای غیرطبیعی به مشام برسد. از مهم‌ترین علامت زخم پا، بافت سیاهی به نام بافت اسکار یا قانقاریا است که در اطراف زخم ایجاد می‌شود. ایجاد این بافت به دلیل اختلالی است که در جریان خون ناحیه اطراف زخم به وجود می‌آید و رنگ آن را تغییر می‌دهد .

قانقاریا جزئی یا کامل به‌علت عفونت ایجاد شده و سبب مرگ بافت می‌شود و در اطراف زخم نمایان است. درصورتی‌که درمان انجام نشود زخم به قسمت‌های بیشتری  گسترش‌ می‌یابد و ممکن است بافت و اندام به‌طور کامل تخریب شود. اگر این اتفاق بیفتد، کم کم  ثترشحات بدبو می‌شود. زخم پای دیابتی درد دارد و به‌تدریج بی‌حس می‌شود؛ از این رو هرگاه مشاهده کردید رنگ پوست شما بنفش، آبی یا سیاه شد سریع نزد پزشک بروید.

بیشتر بخوانید: تشک مواج بیمار چیست؟

روش های پیشگیری از زخم پای دیابتی چیست؟

روش‌هایی وجود دارند که اگر از آنها پیروی کنید از زخم‌های دیابتی پیشگیری می‌شود. مانند:

• پاهای خود را هر روز بشویید.
• ناخن‌های پاها را کوتاه نگه دارید.
• پاها را خشک و مرطوب نگه دارید.
• جوراب‌ها را به‌طور مرتب بشویید و تعویض کنید.
• اگر پینه و میخچه در پا مشاهده کردید برای برداشتن آنها نزد متخصص پوست بروید.
• از کفش‌های مخصوص افراد مبتلا به دیابت استفاده کنید.
• پوست اطراف زخم را ضدعفونی کنید.
• درمان‌های آنزیمی انجام دهید.

درمان زخم پای دیابتی

زخم پای دیابتی چگونه درمان می‌شود؟ برای درمان زخم  دیابتی از روش‌های مختلفی می‌توان کمک گرفت که از میان آنها می‌توان موارد زیر را نام برد:

➕ مصرف دارو

اگر بعد از درمان‌های پیشگیرانه عفونت رخ دهد پزشکان  برای درمان زخم‌های پای دیابتی از آنتی‌بیوتیک (Antibiotics)، ضد پلاکت (Antiplatelets) یا داروهای ضد انعقاد (Anticlotting Medications) بهره می‌برند. این داروها در دوره ۷ تا ۱۴ روزه مصرف می‌شوند. اگر زخم‌ها بعد از استفاده از داروها در این مدت، بهتر نشدند دکتر داروهای قوی‌تری را تجویز می‌کند.

➕ جراحی

اگر زخم‌ پای دیابتی شدید به درمان دارویی پاسخ ندهد و بافت‌های عمیق‌تر را درگیر کند از جراحی استفاده می‌شود. از این روش زمانی که عفونت گسترش یابد یا قانقاریا ایجاد شود کمک می‌گیرند. در آن بافت‌های مرده یا آلوده را برمی‌دارند تا عفونت گسترش پیدا نکند. این عمل می‌تواند دبریدمان، پیوند پوست و قطع عضو باشد. با این کار از بروز عوارض خطرناک‌تر جلوگیری شده و کیفیت زندگی بیمار حفظ می‌شود.

درمان زخم پای دیابتی با طب سنتی

برای زخم‌ پای دیابتی درمان با طب سنتی هم امکان‌پذیر است. در طب سنتی از روش‌ها و درمان‌های طبیعی استفاده می‌شود. با این روش زخم‌ها زودتر بهبود می‌یابند و روند بهبودی تسریع می‌شود. از عسل، زردچوبه، روغن زیتون، آلوئه ورا و چای سبز و … می‌توان برای درمان استفاده کرد. دو مورد از روش‌های طب سنتی برای درمان زخم می‌توان عبارتند از:

➕ درمان زخم دیابتی با عسل

با مصرف عسل می‌توان زخم‌های ناشی از دیابت را زودتر درمان کرد؛ همچنین این ماده با کمتر کردن درد تعویض پانسمان در ضدعفونی شدن زخم‌ها موثر است.

➕ درمان زخم دیابتی با زالو

لارو‌درمانی یک روش درمان قطعی زخم ناشی از دیابت محسوب می‌شود. اما همچنان تحقیقات درمورد تاثیر این روش درمانی ادامه دارد. در واقع لاروها همان کرم‌های نوزاد حشرات هستند که برای اینکه بهتر رشد کنند و بالغ شوند تمایل زیادی دارند خون و زخم‌هایعفونی بدن را مصرف کنند. در روش زالو‌درمانی از لارو نوعی کرم آبزی کمک می‌گیرند تا عفونت و بافت مرده ناشی از زخم دیابت را از بین ببرند.

بیشتر بخوانید: راهنمای خرید پالس اکسیمتر

سخن پایانی

با افزایش سن، سوخت‌وساز بدن کاهش می‌یابد. برخی از افراد با افزایش سن دچار بیماری دیابت می‌شوند و بالتبع ممکن است به زخم پای دیابتی مبتلا شوند. ما در این مطلب در مورد این عارضه و روش‌های درمان آن صحبت کردیم. اگر به دیابت مبتلا هستید این زخم‌ها را دست کم نگیرید و با مواجه شدن با آن هر چه سریع‌تر برای درمان اقدام کنید تا عفونت گسترش نیابد و خدای نکرده منجر به قطع عضو شما نشود.

❓ سوالات متداول

• چه روش‌هایی زخم‌های پای دیابتی را درمان می‌کنند؟

از روش‌های سنتی، دارودرمانی و جراحی برای درمان زخم‌های دیابتی استفاده می‌شود.

•  چه زمانی از جراحی برای درمان زخم دیابتی کمک می‌گیرند؟

زمانی که درمان‌های دارویی جواب ندهد و زخم گسترش یابد یا به قانقاریا دچار شود از جراحی استفاده می‌شود.

• داروهایی که برای درمان زخم‌های پای دیابتی کاربرد دارند کدامند؟

اگر اقدامات پیشگیرانه فایده نداشت و زخم‌ها عفونی شدند از داروهایی مانند آنتی بیوتیک، ضد انعقاد، ضد پلاکت برای درمان کمک می‌گیرند.