تیروئید؛ غده ای کوچک با کارهای بزرگ

تعریف تیروئید و وظایف آن

تیروئید یک غده است که در دسته بندی عضوی از گروه غده های درون ریز به شمار می آید. وظایف این غده کوچک عبارتند از: تنظیم مصرف انرژی، متابولیسم، تولید گرما، نظارت بر رشد و در نهایت نظم دهی به خواب. می توان گفت این غده کوچک تقریبا در تمامی امور بدن دخیل است. برای نمونه این غده هورمون هایی را ترشح می کند که بر روی قلب، اسکلت بدن، وزن، مغز، پوست و حتی باروری تاثیری بسزا و مستقیم دارد. اختلالاتی که این غده را درگیر می کنند؛ بیش از آقایان، غدد بانوان را درگیر می کند. نظریه دانشمندان در رابطه با علت این موضوع دو مسئله می باشد:

۱) زنان بیش از مردان به بیماری خود ایمنی مبتلا می شوند و علت بسیاری از هیپوتیروئیدیسم و هایپرتیروئیدیسم ها این بیماری ها می باشند.

۲) وجود هورمون استروژن در بانوان است. شایع ترین دلیل برای کم کاری غده مزبور، بیماری “هاشیموتو” است که در آن سیستم ایمنی این غده را مورد هجمه و حمله خود قرار می دهد. گواتر سمی نیز معمول ترین دلیل برای پرکاری تیروئید است که در زنان ۷ برابر بیش از مردان مشاهده می شود.

هیپوتیروئیدسم

نام دیگر این بیماری کم کاری تیروئید است. کم کاری این غده پس از دیابت، مرتبه دوم بیماری های مربوط به غدد درون ریز کوچک را به خود اختصاص داده است. هیپوتیروئیدیسم زمانی رخ می دهد که این غده نتواند در عمل هورمون سازی نیاز بدن را برطرف کند. تری یدوتیرونین، T4  و تیروکسین ( (T3هورمون های تولیدی تیروئید هستند که وظیفه تنظیم مصرف انرژی، تولید گرما و تسهیل رشد را بر عهده دارند. تحقیقات نشان می دهد این بیماری در بانوان نزدیک به سه برابر شایع تر از آقایان است. علائم بارز و مشهود این اختلال عبارتند از: خشکی پوست و مو، خستگی شدید، گرفتگی عضلات، فراموشی، افزایش وزن، اختلال در نظم عادت ماهیانه یا خونریزی شدید آن، التهاب صورت، یبوست و حساسیت شدید نسبت به سرما.

هایپرتیروئیدیسم

هایپرتیروئیدیسم یا پرکاری تیروئید بیماری می باشد که در آن غده مزبور بیش از مقدار معمول و نیاز بدن هورمون ترشح می کند. در این بیماری شخص مبتلا علائمی هم چون تپش قلب، کاهش وزن، تعریق، عدم تحمل گرما، لرزش و بی قراری، کج خلقی، اختلال خواب، تورم چشم ها، توقف و کاهش خونریزی عادت ماهیانه و لرزش دست ها را تجربه می کند. در میان بیماری ها، بیماری با نام گریوز که نام دیگر آن دو باز می باشد؛ سبب بروز بیماری پرکاری تیروئیدی یا هایپرتیروئیدیسم می شود.

نمود کم کاری تیروئید در نوزادان

این بیماری بیش از بزرگسالان در نوزادان حائز اهمیت می باشد. زیرا در صورت عدم تشخیص تا قبل از ۶ هفتگی نوزاد، وی به عقب ماندگی ذهنی مبتلا می شود. در نوزادان نیز همانند بزرگسالان جنس مونث بیش از مذکر به کم کاری تیروئید مبتلا می شود. این رقم چیزی حدود دو برابر است. دو عامل سبب بروز کم کاری غده مذکور در نوزادان می شود که این دو عامل عبارتند از:

۱) استفاده از داروهای ضد تیروئیدی و ید دار در دوران بارداری

۲) اختلالات ارثی که موجب مختل کردن ساخت هورمون های تیروئیدی می شوند. شایان توجه است که مادرانی که به کم کاری تیروئید بارداری مبتلا می شوند؛ هیچ خطری برای جنین خود ندارند.

درمان و بهبود هیپوتیروئیدیسم در نوزادان

پس از تولد کودک در روز های سوم تا پنجم با انجام آزمایشی که به وسیله خون گیری از پاشنه پای کودک انجام می گیرد؛ اختلالات تیروئیدی نوزاد مشخص می گردد. در صورتی که نتیجه آزمایش طبیعی به نظر نرسد؛ آزمایش به متخصص اطفال و در برخی موارد متخصص غدد درون ریز ارجاع می گردد. چناچه در سرم بررسی شده بیمار نیز بیماری تایید شود؛ کودک تا سن سه سالگی با درمان دارویی معالجه می شود. پس از گذشت این دوره سه ساله آزمایشات مربوطه تکرار می شود و در صورت مشاهده وضع طبیعی ادامه مصرف این دارو توسط پزشک منع و قطع می شود.

با راه کارهایی ساده از ابتلا به اختلالات تیروئیدی فرار کنیم

■ به هنگام عکسبرداری هایی که به وسیله اشعه x  انجام می پذیرد؛ از اپراتور درخواست محافظ تیروئید داشته باشید.

■ از مصرف دخانیات بپرهیزیم.

■ مصرف سویا را کاهش دهیم.

■ آزمایش مربوط به آنتی بادی های مربوط به تیروئید را انجام دهیم.

■ از مکمل های سلنیومی بهره بگیریم.

■ در مصرف فلوراید شرط تعادل را فراموش نکنیم.