بیماری فشار خون چیست؟
بیماری فشار خون چیست؟ این بیماری که به “هیپرتنسیون” نیز معروف است، یکی از بیماریهای مزمن در سطح جهان محسوب میشود. در این بیماری که بهطور مداوم فشار خون در شریانها افزایش مییابد سلامت فرد به خطر میافتد. چون این بیماری بیشتر اوقات علامتی ندارد بسیاری از افرادی که دارای فشار خون بالا هستند از بیماری خود خبر ندارند؛ به همین دلیل با عوارض جدی مانند بیماریهای قلبی، سکته مغزی، نارسایی کلیه و … روبرو میشوند. عوامل مختلفی در فشار خون تاثیر میگذارند که در مطلب امروز در مورد آن سخن خواهیم گفت. برای اینکه شما از وضعیت فشار خون خود آگاه شوید توصیه میکنیم به خرید فشارسنج دیجیتال از سایت ما اقدام کنید تا با کنترل فشار از عوارض جدی پرفشاری خون در امان بمانید.
فشار خون چیست؟
تعریف فشار خون به زبان ساده به نیرویی گفته میشود که با به گردش درآوردن خون، اکسیژن و مواد مغذی موجود در بدن را در رگها به حرکت در میآورد. این نیرو در رگهای شما باعث میشود اکسیژن و مواد مغذی به بافتها و اندامها برسد و سیستم گردش خون به جریان بیفتد. فشار خون میتواند کارهای مختلفی انجام دهد؛ مثلا گلبولهای سفید و آنتیبادیها را برای افزایش ایمنی بدن هدایت کرده و یا با هورمونهایی نظیر انسولین، قند خون را تنظیم میکنند.
در واقع با فشار خون، خون تازه در بدن، جریان یافته و مواد زائد و سمی که از سوختوساز بدن حاصل میشود از کبد و کلیه دفع میشود. وقتی مقدار فشار خون از محدوده طبیعی خارج شود و کمتر یا بیشتر از حد طبیعی باشد و کنترل فشار خون انجام نشود به مرور زمان به اندامهای دیگر آسیبهای جبرانناپذیری وارد میشود.
بیشتر بخوانید: آشنایی با پالس اکسیمتر
انواع فشار خون
فشار خون را با میلیمتر جیوه (mmHg) اندازهگیری میکنند. وقتی میخواهید میزان فشار خود را اندازه بگیرید به دستگاه فشارسنج نیاز دارید. در هنگام اندازهگیری باید به دو عدد توجه کرد. یکی از آنها سیستولیک و دیگری دیاستولیک است. اما تعریف فشار خون سیستولیک و دیاستولیک چیست؟
- سیستولیک به عددی که بالاتر یا اولین عدد است گفته میشود و به زمانی مربوط میشود که قلب با تپش خود، خون را به داخل شریانها انتقال میدهد.
- دیاستولیک به عدد پایینتر یا دومین عدد میگویند و به زمان استراحت قلب بین دو تپش مربوط میشود. این عدد، نمایانگر فشاری است که داخل شریانها در زمان استراحت صورت میگیرد.
انواع پرفشاری خون
انواع فشار خون و درمان آنها با هم متفاوت است. بیماری فشار خون بالا را میتوان به دو دسته تقسیم کرد:
➕ پرفشاری خون اولیه
بین 90 تا 95 درصد بیماری فشار خون بالا در افراد مشخص نیست. این نوع پرفشاری که به پرفشاری خون اولیه معروف است میتواند از اتیولوژی چند عاملی باشد. از جمله آنها میتوان به فاکتورهای اپی ژنتیک/ ژنتیک و عوامل محیطی اشاره کرد.
➕ پرفشاری خون ثانویه
بعضی از علتهای بیماری فشار خون بالا به دلایل خاصی اتفاق میافتد، علت آنها میتواند آپنه خواب، بیماریهای کلیه، بیماریهای غده تیروئید و پاراتیروئید، بیماری غده فوق کلیوی (سندرم کوشینگ، فئوکروموسیتوما) باشد یا میتواند بهدلیل مصرف برخی از داروها نظیر قرصهای ضد بارداری، کورتونها، ضد افسردگیهایی مثل بوپروپیون و ونلافاکسین، استروئیدهای آنابولیک، ضدالتهابهای غیر استروئیدی مثل ایبوپروفن، دکونژستانتهای خوراکی مثل سودوافدرین، استروئیدهای آنابولیک، مصرف مواد اعتیادآور مثل آمفتامینها و کوکائین و … باشد. ۵ تا ۱۰ درصد بیماران به دلایلی که اشاره کردیم به فشار خون بالا مبتلا میشوند.
عواملی که باعث تغییر فشار خون میشوند
میزان فشار خون ثابت نیست و میزان آن به فعالیت شما مربوط میشود. یعنی با انجام فعالیتهای مختلف، فشار خون تغییر میکند. وقتی ورزش میکنید یا به فعالیتهای هیجانانگیز میپردازید میزان فشار خون بالا میرود. اما زمانی که در حال استراحت هستید، فشار شما کاهش مییابد. از جمله عواملی که روی میزان فشار تاثیر میگذارند میتوان سن، تغییر موقعیت مانند از وضعیت نشسته به ایستاده قرار گرفتن و داروهایی که مصرف میکنید را نام برد.
در صورت نرمال بودن فشار خون، پزشک سالیانه آن را چک میکند اما اگر مقدار آن در ویزیت اول بیشتر یا کمتر از حد نرمال باشد پزشک توصیه میکند چند بار در هفته فشار خود را اندازه بگیرید. همچنین توصیه میشود فشار خود را در ساعات مشخصی از روز اندازه بگیرید تا در هنگام مراجعه به پزشک گزارش دهید. درصورت بسیار بالا بودن فشار از دستگاه مانیتورینگ که یک شبانه روز روی بازوی شما بسته میشود استفاده میشود. این دستگاه هر یک ربع تا نیم ساعت یک بار فشار شما را در هنگام انجام فعالیتهای روزانه اندازه گرفته و ثبت میکند.
درصورتیکه فشار خون شما از محدوده طبیعی کمتر باشد برای کنترل فوری افت فشار خون در منزل روشهایی مانند نوشیدن آب فراوان، مصرف غذاهای شور، نوشیدن کافئین، مصرف غذاهای حاوی ویتامین B12، مصرف غذاهای حاوی فولات، کاهش کربوهیدراتها را امتحان کنید.
بیشتر بخوانید: آشنایی با لوازم احیای کیف پزشکی
چگونه با فشارسنج فشار خون را اندازه بگیریم؟
عواملی مانند عصبانیت، فعالیت بدنی شدید و پر بودن مثانه روی میزان فشار خون شما تاثیر میگذارد و آن را بالاتر از نرمال نشان میدهد. اما چگونه با دستگاه فشارسنج، فشار خون را اندازه بگیرید؟!
- در حفظ آرامش خود کوشا باشید.
- در این مرحله شروع به بستن کاف دستگاه دور بازو در بالای آرنج کنید.
- گوشی پزشکی را در زیر کاف بگذارید.
- پوآری که به کاف وصل است را چند مرتبه بفشارید تا باد شود.
- وقتی گیج دستگاه ۲۰۰ میلیمتر جیوه را نشان داد پیچ پوآر را باز کنید و به خالی کردن کاف بپردازید.
- با گوشی پزشکی به صدا گوش کنید. اولین صدا به فشار سیستولیک مربوط میشود. بعد از اینکه صداها متوقف شدند فشار دیاستولیک نمایش داده میشود.
تعریف فشار خون غیر طبیعی با کمک جدول
مطمئنترین روش تشخیصی که برای بالا یا پایین بودن فشار خون کاربرد دارد، استفاده از دستگاه فشارسنج است. بعد از اینکه فشار را طبق روش بالا اندازهگیری کردید، براساس جدول فشار خون زیر مشخص میشود که فشارتان بالاست یا پایین. بنابراین بر اساس جدول زیر تعریف فشار خون بالا یا پایین مشخص میشود:
| طبقه بندی فشار خون | فشار خون سیستولیک | فشار خون دیاستولیک |
| طبیعی | کمتر از ۱۲۰ | کمتر از ۸۰ |
| فشار خون افزایش یافته | ۱۲۰ تا ۱۲۹ | کمتر از ۸۰ |
| مرحله اول پرفشاری خون | ۱۳۰ تا ۱۳۹ | ۸۰ تا ۸۹ |
| مرحله دوم پرفشاری خون | ۱۴۰ یا بالاتر | ۹۰ یا بالاتر |
| بحران پرفشاری خون | بالاتر از ۱۸۰ | بالاتر از ۱۲۰ |
| افت فشار خون | کمتر از ۹۰ | کمتر از ۶۰ |
عوارض بیماری فشار خون
در ابتدای ابتلا به پرفشاری خون علامت مشخصی وجود ندارد از این رو به «قاتل خاموش» هم معروف است. چرا که قبل از متوجه شدن غیر طبیعی بودن آن قلب، کلیه و مغز آسیب میبینند. بیشترین عاملی که سبب بروز مشکلات قلبی عروقی میشود به همین فشار خون مربوط میشود؛ زیرا که وقتی به دیواره شریانها بهعلت بالا بودن فشار خون بیش از اندازه فشار وارد شود به رگهای خونی و اندامهای داخلی صدمه وارد شده و هر چقدر فشار بالاتر برود و طولانیتر شود آسیب بیشتری میبینند. از عوارض فشار خون بالا میتوان موارد زیر را نام برد:
- حمله قلبی یا سکته مغزی: اگر فشار خون افزایش پیدا کند شریانها سخت و ضخیم میشوند و سرانجام حمله قلبی، سکته مغزی یا عوارض دیگر اتفاق میافتد.
- آنوریسم مغزی: فشار خون بالا رگهای خونی در مغز را تضعیف و برآمده کرده و سبب بروز آنوریسم میشود. اگر آنوریسم پاره شود ممکن است فرد فوت کند.
- نارسایی قلبی: وقتی فشار خون با افزایش بیشتری همراه باشد قلب برای پمپاژ کردن خون باید بیشتر سختی بکشد. این امر سبب میشود دیوارههای بطن قلب، ضخیمتر شده و بعد از مدتی نارسایی قلبی رخ دهد.
- اختلالات حافظه و شناختی: اگر فشار خون فرد در درازمدت بالا باشد میتواند در توانایی فرد در تفکر، به خاطر سپردن و یادگیری اختلال ایجاد کند.
- زوال عقل: وقتی شریانها باریک یا مسدود شوند جریان خون به مغز محدود شده و ممکن است نوعی از زوال عقل رخ دهد. اگر خون به اندازه کافی به مغز نرسد احتمال ابتلا به زوال عقل عروقی بالا است.
- آسیبهای کلیوی: وقتی با افزایش فشار خون حالت طبیعی رگهای کلیه از بین برود عملکرد طبیعی آن مختل میشود.
- آسیب به شبکیه چشم: وقتی فشار فرد بهطور مکرر افزایش یابد رگهای خونی چشم باریک یا پاره میشوند و ممکن است فرد بینایی خود را از دست بدهد.
- سندرم متابولیک: این سندرم به گروهی از اختلالات متابولیسم در بدن مانند افزایش اندازه دور کمر، افزایش تری گلیسیرید، کاهش کلسترول خوب، فشار خون بالا و افزایش سطح انسولین مربوط میشود که ریسک ابتلا به دیابت، بیماری قلبی و سکته را بالا میبرد.
بیشتر بخوانید: راهنمای خرید دستگاه تصفیه هوای خانگی
عوامل خطر بیماری فشار خون
افرادی که در گروههای زیر باشند بیشتر در معرض ابتلا به فشار خون بالا هستند:
- افرادیکه دیابت دارند.
- آنهاییکه اضافه وزن دارند.
- کسانیکه مواد غذایی شور مصرف میکنند.
- زنانیکه قرصهای ضدبارداری مصرف میکنند.
- کسانیکه سابقه خانوادگی پرفشاری خون یا بیماری قلبی دارند.
- افرادیکه دارای کلسترول بالا هستند.
- افرادیکه سیگار میکشند.
- کسانیکه بالای ۶۰ سال سن دارند.
- آنهاییکه کمتحرک هستند.
درمان فشار خون غیر طبیعی
اگر فشار خون فرد بیش از اندازه بالا یا پایین باشد سلامتی او به خطر میافتد. برای همین میتوان با روشهایی این مشکل را حل کرد و در جهت درمان آن گام برداشت. از جمله روش های کاهش فشار خون میتوان موارد زیر را نام برد:
➕ تغییر سبک زندگی و اصلاح عادت های غلط
یکی از راه های کاهش فشار خون در خانه، اصلاح سبک زندگی فرد است. اگر موارد زیر را رعایت کنید میتوانید میزان فشار خود را در محدوده طبیعی قرار دهید:
- بهصورت منظم ورزش کنید.
- اندام خود را متناسب نگه دارید و وزن ایدهآل داشته باشید.
- از استرس و اضطراب دوری کنید.
- از مصرف نوشیدنیهای الکلی خودداری کنید.
- سیگار نکشید.
- از رژیم غذایی سالم پیروی کنید و میوه و سبزی تازه بخورید و خوردن غذاهای چرب و شور را محدود کنید.
➕ مصرف داروهای مرتبط
اگر سبک زندگی خود را تغییر دادید اما فشار شما به حالت نرمال برنگردد، با مراجعه به پزشک و طبق صلاحدید او دارو مصرف کنید. هنگامیکه دارو مصرف میکنید نکات زیر را رعایت کنید تا فشار خون شما سریعتر بهحالت عادی برگردد:
- داروها را طبق دستوریکه پزشک داده مصرف کنید.
- از قطع کردن داروهای مزبور بدون نظر دکتر خودداری کنید.
- اگر نیاز بود طبق نظر پزشک به اندازه گیری فشار در خانه بپردازید.
- با مراجعه منظم به پزشک به تنظیم فشار خون بپردازید. او به شما کمک میکند فشار خون شما تنظیم شود.
درمان خانگی برای درمان فشار خون
برای درمان بیماری فشار خون میتوان از روش خانگی هم کمک گرفت که عبارتند از:
- مصرف عسل و سیاهدانه
- انجام مدیتیشن، یوگا و تمرین تنفس
- نوشیدن چای سبز و چای ترش
- استفاده از گیاهان دارویی مانند سیر، پونه و نعناع و …
- سبک زندگی فعال و انجام ورزش منظم
- از رژیم غذایی پیروی کنید که در آن از غلات کامل، میوه، ماهی، سبزیجات و مواد غذایی کمچرب استفاده شده باشد.
گاهی ممکن است فشار خون شما بسیار بالا باشد یعنی عدد اول بالاتر از ۱۸ و مینیموم بیشتر از عدد ۱۲ باشد. در اینصورت راهکارهایی که به آنها اشاره کردیم موثر نخواهد بود. در اینگونه موارد باید بهطور اورژانسی به پزشک مراجعه کنید یا با اورژانس تماس بگیرید. آنها برای پایین آوردن فشار خون بالا فوری، داروهای فشار خون را بهصورت وریدی تزریق میکنند و بهسرعت میزان فشار خون شما را کاهش میدهند.
چه نوع ورزش هایی برای کاهش فشار خون مناسب است؟
برای اینکه بتوانید فشار خون را کاهش دهید، توصیه میشود ورزشهای هوازی انجام دهید. این ورزشها در تقویت قلب و عروق شما موثر است. از جمله این ورزشها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
➕ پیاده روی
ورزش ساده و در عین حال مفیدی که برای کنترل فشار خون توصیه میشود پیاده روی است. برای این منظور روزی سه بار و هربار به مدت ۱۰ دقیقه پیادهروی سریع داشته باشید تا فشار خون شما کاهش یابد.
➕ دوچرخه سواری
دوچرخهسواری یک ورزش هوازی محسوب میشود که کمک میکند عملکرد قلب و ریهها بهبود یابد. برای این منظور شما میتوانید دوچرخهسواری کنید یا به مدت نیم ساعت با دوچرخه ثابت فعالیت کنید و در کاهش فشار خون خود موثر باشید.
➕ شنا
شنا یکی دیگر از ورزشهایی است که میتواند فشار خون را کاهش دهد. این ورزش با درگیر کردن تمام عضلات، ظرفیت ریوی را افزایش میدهد و قدرت قلب را تقویت میکند. برای این منظور توصیه میکنیم روزانه ۲۰ تا ۴۰ دقیقه شنا کنید.
بیشتر بخوانید: میزان اکسیژن خون در سنین مختلف چقدر است؟
ورزش های مضر برای فشار خون بالا چیست؟
اگرچه ورزش برای هنه افراد مفید است اما حرکات و ورزشهایی وجود دارند که برای افرادیکه دارای فشار خون بالا هستند ضرر دارند از ورزشهای مضر برای فشار خون بالا میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- از ورزشهایی که سبب افزایش ناگهانی فشار خون میشوند میتوان به وزنه برداری، اسپرینت، اسکواش و بوکس اشاره کرد.
- ورزشهایی که تغییرات بزرگ در فشار اتمسفر به وجود میاورند عبارتند از: پرش از ارتفاع، غواصی زیر دریا و اسکی کوهستانی.
- ورزشهایی که دمای بدن را افزایش میدهند نظیر یوگا، سونا و ورزش در هوای گرم و مرطوب برای فشار خون بالا مناسب نیستند.
آیا ورزش برای افرادی که فشار خون پایین دارند مفید است؟
همانطور که انجام ورزش برای افرادیکه فشار خون بالا دارند مفید است این فعالیت برای کسانیکه فشار خونشان پایین است نیز توصیه میشود. اما این افراد باید ورزشی انجام دهند که با شرایطشان مطابقت داشته باشد. کارشناسان توصیه میکنند آنهایی که با افت فشار خون مواجه هستند باید ورزشهایی انجام دهند که شدت کمی داشته باشد و سنگین نباشد. بهترین ورزش پیادهروی است و توصیه میشود پیاهروی را روزی نیم ساعت یا بیشتر انجام دهید.
این ورزش سبب میشود حجم خون افزایش یابد و قلب تقویت شده و گردش خون بهبود یابد. به این ترتیب فشار خون افزایش یافته و به حد طبیعی میرسد. ناگفته نماند که با انجام ورزشهای سخت و ناگهانی، فشار خون به شدت کاهش پیدا کرده و احتمال اینکه افراد با فشار خون پایین با عوارضی همچون سرگیجه، بیهوشی و ایست قلبی مواجه شوند وجود دارد.
سخن پایانی
وقتی سن افراد افزایش پیدا میکند بدن فرد مانند سابق عمل نمیکند. یکی از بیماریهایی که با افزایش سن بروز میکند، بیماری فشار خون است. ما سعی کردیم در این مطلب از سایت بوژان طب در مورد این بیماری و روشهای کنترل و درمان آنها اطلاعاتی ارائه کنیم. بهترین روش برای کنترل فشار خون، اندازهگیری آن است که با فشارسنج انجام میشود. مدلهای مختلف آن در سایت ما به فروش میرسد. شما میتوانید برای کسب اطلاعات بیشتر با همکاران ما ارتباط بگیرید.
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.